در سال 2016 فقط در 21 سانحه حریق 160 تن جان باختند. تنها در حادثهی آتشسوزی انباری متعلق به یک گروه هنری در ایالت کالیفرنیا 36 نفر جان خود را از دست دادند.
هرساله، NFPA گزارشی از مرگبار ترین سوانح حریق منجر به فوت را تحت عنوان سوانح حریق فجیع و مرگبار ارائه میکند. این سوانح اینگونه تعریف میشوند: حریق منجر به فوت 5 نفر و یا بیشتر در منزل مسکونی، فوت 3 نفر یا بیشتر در حریق سازههای غیر مسکونی یا در حریق غیر سازه ای مانند آتش سوزی در دشت و جنگلها یا حریق وسایل نقلیه. سوانح حریق در تصادفات وسایل نقلیه مشروط به آنکه حریق در وسیله نقلیه در ابتدای امر و به تنهایی عامل بروز تصادف باشد و یا پزشکی قانونی مرگ قربانیان تصادف را ناشی از سوختگی یا استنشاق گازهای سمی حاصل از آتش سوزی تشخیص دهد، در این گزارش ذکر میشوند.
از میان یک میلیون و سیصد و چهل و دو هزار مورد آتش سوزی در ایالات متحده که نیروی آتش نشانی در سال 2016 اقدام به اطفای آنها کرده است، 21 مورد در دستهی حریق فجیع مرگبار طبقهبندی شدهاند. این سوانح آتش سوزی در مجموع منجر به فوت 160 تن شامل 13 نفر زیر سن 6 سال شدهاند. 11 مورد از این سوانح حریق در منازل مسکونی رخ داده و منجر به فوت 65 تن شامل 12 کودک زیر 6 سال شده است. در این میان 8 سانحه حریق در سازههای غیر مسکونی رخ داده و منجر به فوت 65 تن شامل 1 کودک زیر 6 سال شدهاند. علاوه براین، در دو سانحه، حریق در فضای باز 30 نفر را به کام مرگ کشانده است.
از میان 21 سانحه حریق فجیع مرگبار در سال 2016، سه سانحه به عنوان مرگبارترین و با بیشترین میزان تلفات شناخته شدهاند. فجیعترین حادثه در ماه دسامبر در کالیفرنیا رخ داد. در ساعت 23:24 نیروی آتش نشانی به محل حریق اعزام شد و با یک انبار دو طبقه به وسعت 474 متر مربع که دودی غلیظ در حال خروج از آن بود مواجه شد. سازهی انبار، ساخته شده از مصالح متداول حفاظت نشده، به عنوان محلی برای اجتماع و فعالیت هنرمندان و همچنین به عنوان مکانی برای کار و زندگی مورد استفاده بوده است. مأموران آتش نشانی در ابتدای امر تلاش کردند از درون ساختمان عملیات اطفای حریق را آغاز کنند اما به دلیل حرارت بسیار زیاد و عدم دید کافی مجبور به ادامه عملیات اطفای حریق از بیرون ساختمان شدند. مأموران آتش نشانی تنها بعد از اطفای کامل حریق و ایمن سازی و مهار سازه توانستند وارد ساختمان انبار شوند. در طی روزهای بعدی، جسد 36 نفر در محل شناسایی شد. با توجه به دستور قاضی پرونده مبنی بر عدم نشر اطلاعات هیچ خبر دیگری از سوی مسئولین در رابطه با این حادثه اعلام نشد.
این حادثه مرگبارترین سانحه حریق پس از سانحه آتش سوزی در کلوپ شبانه در ایالت رودآیلند در سال 2003 میباشد. در این سانحه 100 نفر جان خود را از دست دادند. در طول 50 سال گذشته 12 مورد حریق سازه رخ داده که بیش از 36 تن را به کام مرگ فرستادند.
دو فقره آتش سوزی در فضای باز نیز به عنوان آتش سوزی فجیع مرگبار طبقه بندی شده است. اولین حریق از این دست شامل برخورد یک بالن هوای گرم با خطوط انتقال نیروی برق در تگزاس ایالات متحده رخ داد که منجر به سقوط و آتش گرفتن بالن و در نهایت فوت 15 سرنشین آن شد. کارگروه ملی ایمنی حمل و نقل هنوز در حال بررسی این حادثه است. آخرین سانحهی حریق وسیله نقلیه که منجر به کشته شدن بیش از 16 نفر شد در سال 2006 در ایالت کنتاکی رخ داد، یک هواپیما به زمین برخورد کرد و 24 تن کشته شدند. در طول 50 سال گذشته، تنها 19 مورد آتش سوزی در وسیله نقلیه رخ داده که منجر به فوت بیش از 16 نفر شده است.
دومین مورد آتش سوزی فجیع مرگبار در فضای باز مربوط به حریق عمدی در ایالت تنسی با 14 کشته است. این آتش سوزی در ابتدا از داخل محدوده پارک ملی آغاز شد و بعد از چندین روز وزش باد مداوم در منطقه، آتش به سمت مناطق مسکونی حرکت کرد. در طی 50 سال گذشته تنها در سه مورد آتش سوزی بیش از 14 نفر کشته شده اند. 14 تن از واحد «آتش نشانان جنگل» در ایالت کلرادو در سال 1994 جان خود را از دست دادند، 19 آتش نشان جنگل در سال 2013 در ایالت آریزونا و 25 نفر از مردم عادی در آتش سوزی گسترده در سال 1995 در کالیفرنیا کشته شدند. مجموعاً در سال 2016 از میان 1342000 حریق گزارش شده 371000 مورد حریق در منازل مسکونی رخ داده ، 104000 در ساختمان غیر مسکونی و 566500 مورد در فضای باز و یا حریق خودرو بوده است.
این سوانح آتش سوزی منجر به فوت 3390 تن شده است. از این میان 2800 نفر در ساختمان مسکونی کشته شدند. 150 فوتی در ساختمانهای غیر مسکونی و 440 مورد قربانی حریق در وسایل نقلیه شدند. 21 مورد از مرگبارترین سوانح حریق تنها بخش کوچکی به میزان 0.002 درصد از کل سوانح حریق را تشکیل میدهد؛ اما 4.7 درصد از مجموع قربانیان حریق در سال 2016 در ایالات متحده را شامل میشود. میزان تلفات انسانی در این سوانح بسیار بالاتر از میزان گزارش شده در سال 2015 است؛ البته در سال 2015 سوانح حریق منجر به فوت، بسیار کاهش یافته بود که به عنوان یک روند غیر معمول از آن یاد میشود. 9 مورد از این سوانح حریق منجر به فوت 42 تن شامل 4 کودک زیر6 سال شد. از این تعداد 2 سانحهی حریق در ساختمانهای غیر مسکونی رخ داد که منجر به فوت 8 تن گردید و 3 مورد حریق دیگر منجر به فوت 11 نفر شد.
سوانح حریق مرگبار در منازل مسکونی
11 فقره سانحه حریق فجیع مرگبار در سال 2016 رخ داده است، اما مشابه با این سوانح مرگبار تنها 4 سانحه با چنین تلفاتی در سال 2015 رخ داده است. 9 سانحه حریق در منازل تک خانوار (شامل یک مورد خانه پیش ساخته)، یک سانحه حریق در یک خانهی دوپلکس با دو خانوار و یک مورد حریق نیز در یک ساختمان با 13 واحد آپارتمان رخ داده است. این سوانح آتش سوزی در مجموع منجر به مرگ 65 تن گردید که 42 نفر بیشتر از قربانیان سال 2015 است. از میان تمامی 65 قربانی آتش سوزی،12 نفر از آنان کودکان زیر 6 سال بودهاند که 8 نفر بیشتر از قربانیان سوانح حریق در سال گذشته است. 8 مورد از سوانح حریق منازل مسکونی در بین ساعات 23 الی 7 رخ داده و منجر به مرگ 49 تن از جمله 7 کودک زیر 6 سال شده است.
این موارد شامل سوانح مرگبار حریق است: سانحه آتش سوزی در منزل مسکونی منجر به فوت 10 نفر شد، در سانحهی حریق دیگری 7 نفر دیگر جان خود را از دست دادند، 3 سانحه حریق منجر به فوت 6 تن و در 6 سانحه حریق دیگر جمعاً 5 تن کشته شدند. سانحه حریق که منجر به فوت 10 تن گردید در ساعت 1:21 بامداد در یک ساختمان مسکونی یک طبقه با سازهی چوبی محافظت نشده رخ داد. ایجاد اتصال کوتاه در سیم برق یک دستگاه تهویه مطبوع پنجرهای در سالن به عنوان عامل بروز حریق شناخته شد. آتش ابتدا پارچه و لباسهای موجود در محیط را سوزاند و سپس در سراسر منزل توسعه پیدا کرد. هیچ گونه سیستم اعلام هشدار دود در این منزل وجود نداشت.
سانحه انفجار با 7 نفر تلفات در یک ساختمان سه طبقه با باغ اختصاصی، شامل 13 واحد آپارتمانی با سازه ساخته شده از مصالح متداول حفاظت نشده در ساعت 3:50 بامداد رخ داد. دستگاههای اعلام هشدار دود در محل نصب شده بودند اما در اثر انفجار از کار افتاده و هیچ هشداری را ارسال نکردند. نشت جریان گاز و تجمع آن درون زیرزمین رخ داده و درنهایت یک منبع نامشخص احتراق عامل اشتعال ترکیب گاز و هوا شد. یک ساختمان مشابه دوم نیز در اثر انفجار نابود شد اما در گزارش ذکر نشده است که تلفات در کدام ساختمان رخ داده است.
هر سه سانحه حریق که هر کدام به تنهایی منجر به فوت 6 نفر در منازل مسکونی تک خانوار شده (یک منزل دارای سازه پیش ساخته بوده). فقط یکی از این منازل دارای سیستم اعلام هشدار دود بوده اما بدون باتری در محل نصب شده بود.
5 مورد سانحه حریق با تلفات 5 نفر در منازل مسکونی با جمعیت تک خانوار و مورد دیگر در یک ساختمان دوپلکس با جمعیت 2 خانوار اتفاق افتاد. کلیهی این منازل بجز یک مورد مجهز به سیستم اعلام هشدار دود بودهاند . سیستم هشدار دود در سه منزل به دلایل عدم اتصال سیستم و در مورد دیگر به دلیل خارج کردن باتری از کار افتاده بودند. یکی از دتکتورها وجود دود را اعلام کرده بود اما گزارشی ثبت نشده است. هیچ اطلاعاتی مبنی بر وجود تجهیزات شناسایی و اعلام هشدار در دیگر منازل در دسترس نیست.
عامل اصلی وقوع 8 سانحه حریق در منازل مسکونی بدین شرح است: 2 سانحه حریق به دلیل انباشت نامناسب خاکستر سیگار و دو سانحه دیگر ناشی از نقص الکتریکی و اتصال کوتاه در مدار بوده است. دو حریق دیگر ناشی از پرتاب شدن جرقه و ذرات گداخته به بیرون از شومینه و دیگری از درون کباب پز زغالی بر روی سطح چوبی بودند. یکی از سوانح حریق به دلیل نزدیک بودن بیش از حد منبع گرما به مواد قابل احتراق و دیگری ناشی از عدم نصب صحیح هیتر با سوخت چوبی بوده است. محل شروع آتش سوزی در 8 مورد از 11 سانحه حریق منازل مسکونی شناسایی شده است. حریق در 3 سانحه از اتاق پذیرایی یا نشیمن آغاز شده است. محل آغاز حریق در دو سانحه انبار منازل، ایوان و یا رواق سرپوشیده بوده است. محل شروع حریق در آخرین سانحه پارکینگ (گاراژ) متصل به خانه بوده است.
سوانح حریق مرگبار ساختمانهای غیر مسکونی و حریق بدون ساختار
8 مورد از 21 سانحه حریق فجیع مرگبار در سال 2016 در ساختمانهای غیر مسکونی رخ دادهاند که در نهایت 65 نفر شامل یک کودک زیر 6 سال را به کام مرگ کشاندند. چنین سوانحی در سال 2015 تنها 2 بار رخ داد و تنها منجر به فوت 8 نفر شد. افزایش تعداد تلفات در این دسته از سوانح نسبت به سال 2015 ناشی از سانحهی حریق انبار کالیفرنیا است که 36 تن کشته بر جای گذاشت. این آتشسوزی به تنهایی 55.4 درصد کل کشتههای ناشی از حریق در ساختمانهای سکونت موقت را شامل میشود.
دیگر سوانح آتش سوزی مرگبار با تلفات سنگین در ساختمانهای سکونت موقت عبارتند از دو اتاق و یک مرکز نگهداری از سالمندان، یک پانسیون، یک متل و یک دفتر اداری خالی در یک ساختمان. سانحهی حریق دیگری در یک ساختمان پانسیون در ساعت 4:54 صبح آغاز و در نهایت منجر به فوت 6 نفر گردید. محل آغاز حریق یکی از اتاقهای شخصی بوده اما دلیل اصلی آتش سوزی هنوز مشخص نیست. ساختمان به سیستم هشدار دود و اطفای حریق خودکار مجهز نبوده است. در سانحه حریق که منجر به فوت 5 نفر گردید هیچ اطلاعاتی منتشر نشده، بجز اینکه این محل صرفاً یک دفتر اداری خالی در یک ساختمان بوده است.
در 7 مورد از 8 سانحه حریق در ساختمانهای سکونت موقت، آتشسوزی در بین ساعات 23 الی 7 رخ داده و 60 نفر، شامل یک کودک زیر 1 سال، از مجموع 65 قربانی این سوانح را در بر میگیرند. در 7 ساختمان ظرفیت تمام واحدهای مسکونی تکمیل و هشتمین ساختمان در ساعات شب تعطیل بوده است.
دلیل اصلی آتش سوزی در دو ساختمان پانسیون بدین صورت اعلام شد: در مورد اول آتش سوزی عمدی و در مورد دوم انباشت نامناسب خاکستر سیگار تشخیص داده شد.
محل آغاز حریق در 3 مورد از سوانح فوق شناسایی شده است. حریق در دو حادثه ابتدا از اتاقهای نشیمن یا حال آغاز شده و محل شروع آتش سوزی در سانحه سوم اتاق خواب بوده است.
دو سانحه حریق فضای باز در سال 2016، سانحهی بالن هوای گرم و آتش سوزی در فضای باز همان طور که در بالا اشاره شد، منجر به فوت 30 نفر شدند یا به عبارتی دیگر 19 درصد کل تلفات از مجموع مرگبارترین حوادث را به خود اختصاص دادهاند.
نقش تجهیزات اطفای حریق و سیستمهای اعلام هشدار دود
از میان 11 واحد مسکونی که دچار حریق مرگبار فجیع شدند اطلاعات کلی پیرامون تجهیزات هشدار دود نصب شده در 9 واحد مسکونی در دسترس است. 6 واحد مسکونی مجهز به سیستم اعلام هشدار دود بودهاند. تعداد 5 فقره از این سیستمها به دلایلی اعم از عدم اتصال سیستم (خاموش) و نداشتن باتری و انهدام در اثر انفجار هیچ گونه عملکردی از خود نشان ندادند. همچنین اعلام هشدار یکی از دتکتورها گزارش نشده است. هیچ یک از این واحدهای مسکونی به سیستمهای اطفای حریق خودکار مجهز نبودهاند.
اطلاعات کلی تجهیزات تشخیص دود نصب شده در 4 واحد از 8 واحد ساختمان سکونت موقت ارائه شده است. در یکی از واحدها هیچ گونه تجهیزاتی نصب نشده بود. در دو واحد، دتکتور دود نصب شده بود که حضور دود را تشخیص داد؛ اما هیچ گونه اعلام هشداری ارسال نشده بود و لذا قربانیان حریق از وجود تهدید مطلع نبوده و از ساختمان خارج نشدند. یک دکتور دود از میان خرابههای ساختمان انبار که 36 نفر در آن کشته شدند بیرون کشیده شد اما مشخص نیست که وجود دود را تشخیص داده است یا خیر. در 4 مورد از این واحدها هیچ گونه تجهیزات اطفای حریقی نصب نشده بود. در رابطه با 4 واحد دیگر هیچ اطلاعاتی منتشر نشده است.
مایهی تأسف است که هیچ کدام از این ساختمانها مجهز به تجهیزات اطفای حریق نبودند. آبپاش سقفی اطفای حریق توانایی خود را در نجات جان ساکنین ساختمانها پیش از این اثبات کرده است. ریسک مرگ ناشی از حریق در منازل مسکونی درصورت نصب آبپاش اطفای حریق تا 80 درصد کاهش مییابد. از دیگر مزایای آبپاشهای سقفی کاهش 71 درصدی در میزان آسیب وارد شده به ساختمان در صورت بروز حریق است. سیستم های اعلام هشدار دود در زمینه کاهش خطر مرگ ناشی از حریق منازل مسکونی بسیار مؤثر هستند. کارآمدترین چیدمان این سیستم به صورت به هم پیوسته و نصب چندین دتکتور دود است. این دتکتورها با برق AC تغذیه شده و دارای یک باتری مجزا هستند. دتکتورها باید در بیرون از محل خواب افراد، در هر طبقه و هر اتاق خواب نصب شوند.
مالکین باید به طور دائم دتکتورهای دود را بر اساس دستورالعملهای توصیه شده ارزیابی کنند. NFPA توصیه میکند که دتکتورهای هشدار دود به طور ماهیانه ارزیابی شوند. باتریهای دتکتورها باید طبق دستورالعمل تولید کننده تعویض شوند؛ باتریهای عادی را باید حداقل سالی یکبار تعویض کرد. در صورتی که صدای هشدار جیرجیر مبنی بر تمام شدن نیروی باتری شنیده شد، باتری دستگاه را بلافاصله تعویض کنید. تمام دتکتورهای هشدار دود شامل سیستمهای هشدار با اتصال سیم و اعلام هشدارهای مجهز به باتریهای 10 ساله حتما باید پس از گذشت10 سال درصورت عدم واکنش مناسب با دستگاه جدید، تعویض شوند.
سیستمهای اعلام هشدار تنها در صورتی مفید واقع خواهند شد که ساکنین به سرعت ساختمان را پس از شنیدن صدای هشدار ترک کنند. کودکان باید برای این منظور آموزش دیده باشند و با صدای سیستم اعلام هشدار حریق باید از نقشه مسیر فرار با راههای خروج آشنا باشند. مانور خروج اضطراری از خانه بخشی از سیلابس درسی در بعضی از مدارس است. تمرین و تکرار برنامه خروج به خانوادهها کمک میکند تا دریابند آیا کودکان و دیگر اعضای خانواده نسبت به صدای اعلام هشدار برای مثال در وقت شب حساس هستند یا خیر. تمرین و ممارست بر برنامه خروج اضطراری و پیشگیری از حریق میتوانست از بسیاری سوانح حریق و تلفات جانی ذکر شده در این گزارش، پیشگیری کند.
منابع اطلاعاتی گزارش
NFPA با بررسی و ارزیابی اخبار رسانههای ملی و محلی شامل نشریات و مکتوبات نیروی آتش نشانی اطلاعات مورد نیاز خود را کسب میکند. معاونت خبر موظف به خلاصه سازی تمام اخبار نشریات ایالات متحده و ارسال اخبار سوانح حریق مرگبار به واحد تحقیق و بررسی آتش سوزی در NFPA میباشد. پس از وقوع یک سانحه، این سازمان از نیروی آتش نشانی محلی و مسئولان ذیربط اطلاعات لازم را دریافت مینماید. گزارش ارزیابی سالانه NFPA از تجارب حریق و مکاتبات با فرماندهان واحدهای آتش نشانی از دیگر منابع اطلاعاتی است. همچنین با ادارات فدرال که در روند تحقیق و بررسی مربوط به حریقهای مرگبار مشارکت داشتهاند جهت تبادل اطلاعات تماس برقرار مینماید.
گوناگونی و فراوانی این منابع، NFPA را قادر میسازد تا کاملترین دادهها پیرامون مرگبارترین سوانح حریق را از سراسر ایالات متحده جمعآوری کند. این موضوع قابل درک است که در موارد بسیاری یک واحد آتش نشانی به دلیل در جریان بودن روند قضایی نمیتواند اطلاعات کافی را منتشر کند. در دیگر موارد، واحدهای آتش نشانی قادر به تهیه اطلاعات درخواست شده نبودند.