شهر هوشمند مفهومی است که در سراسر جهان رواجی روز افزون یافته است. در اقصی نقاط جهان، شهرها هوشمندتر میشوند تا کیفیت زندگی ساکنین ارتقا پیدا کند. واضح است که یکی از عوامل مهم و حیاتی در هر شهر هوشمند، حمل و نقل به شمار میرود و در اینجا است که اولویتها و راهکارهای سیستم حمل و نقل هوشمند (ITS) نقش مهمی را بازی میکند. اروپا به شکلی روزافزون در حال پیشرفت در این زمینه میباشد، چرا که مدیران شهرداری در جستجوی کاهش ترافیک جادهای، افزایش ایمنی و نیز کاهش آلودگی هستند. در جهان مفهوم شهر هوشمند روز به روز رایجتر میشود. مزایای شهرهای هوشمند بسیار زیاد است. پروژههای شهر هوشمند زندگی را برای ساکنین شهرها آسانتر میکند؛ چرا که آنان منتظر اتوبوس میمانند، پارک میکنند و یا بابت سوخت اتومبیل خود هزینه میپردازند. از سوی دیگر، شهرهایی که هوشمند هستند بهتر میتوانند به صورت بینالمللی پیشرفت کنند و گردشگران را از سراسر دنیا جذب نمایند. گزارش جدیدی که توسط MarketsandMarkets ارائه شد، محبوبیت هوشمندسازی شهرها را تأیید میکند. این تحقیق، پیشبینی میکند که سهم بازار شهرهای هوشمند انتظار میرود از 424.7 میلیارد دلار در سال 2017 به 1.2 تریلیون دلار در سال 2022 رشد کند. بنابراین رشد سالانهی این بخش، نرخ 23.1 درصدی دارد و این نرخ نشانهی رشد جمعیت و شهرسازی و نیز قابلیت اتصال و ارتباط از راه دور سریع میباشد. در این گزارش آمده: پیادهسازی موفق پروژههای شهر هوشمند، بستگی شدیدی به فناوریها دارد؛ فناوریهایی نظیر ارتباطات داده، خدمات ابری، ارتباط از راه دور و حسگرها که همگی اکوسیستم IoT را تشکیل میدهند. این فناوریها زیربنایی برای پروژههای شهر هوشمند فراهم میکنند. پیشرفتهای سریع در این حوزه و در سالهای اخیر، اتصال و ارتباط بهتر ابزارها را فراهم ساخته است که پیشرفت کامل اکوسیستمهای هوشمندتر را نتیجه میدهد.
سیستمهای حمل و نقل هوشمند
یک عامل مهم و ضروری هر شهر هوشمند، حمل و نقل هوشمند است که به حل مشکلات رایج و کلافه کنندهی حمل و نقل که شهروندان هر روز با آن مواجه میشوند، کمک میکند؛ مشکلاتی نظیر ترافیک سنگین بزرگراهها یا آزادراهها، سختی در یافتن جای پارک و ندانستن زمان آمدن قطار یا اتوبوس بعدی. در همین مورد، مدیران شهر با کمک سیستمهای حمل و نقل هوشمند یا ITS میتوانند به خوبی این مشکلات را مرتفع سازند؛ چرا که این سیستمها، تکنولوژیهای ارتباط اطلاعات با افزایش مدیریت ترافیک، ایمنتر کردن خیابانها و جادهها و آسانتر کردن حمل و نقل را متعادل میسازند. Synectics در مقالهای جدید تحت عنوان «شبکههای حمل و نقل هوشمند: یکپارچهسازی، همکاری و IoT» نوشت: تا سال 2020 تخمین زده شده که 70 درصد از جمعیت جهان در شهرهای این چنینی زندگی خواهند کرد؛ بنابراین «متابولیسم شهری» باید ارتقا یابد و زیرساختها هوشمندتر شوند. همچنین در مورد خدمات شهری، تقریباً هیچ بخشی به اندازهی حمل و نقل اهمیت ندارد. فعالسازی شبکههای حمل و نقل هوشمندتر که در آن حالتهای مختلف حمل و نقل و سیستمهای مدیریتی به هم متصل و مرتبط میشوند، برای دستیابی به ابزارهای شهر هوشمند ضروری است.
مزایای ITS در شهرهای هوشمند
شهرهایی که به شبکههای حمل و نقل هوشمند مجهزند، از افزایش اشتغال و رونق صنعت توریسم بهرهمند خواهند شد، این در حالی است که شاهد پاکیزهتر و سالمتر شدن آن شهرها نیز خواهیم بود؛ چرا که مصرف انرژی و سوخت در این شهرها پایینتر است. همچنین پیشرفت در بخش ITS نباید مورد بیتوجهی قرار گیرد. طبق گزارشی که توسط Research and Markets ارائه شده، پیشبینی میشود که بین سالهای 2017 تا 2022 بازار ITS با رشد سالانهی 7.9 درصدی مواجه خواهد شد. این گزارش اظهار داشت: تقاضای کلی برای سیستمهای حمل و نقل هوشمند با سرعت چشمگیری در حال افزایش است که این رشد به دلیل عواملی نظیر افزایش روز افزون تقاضا برای وسایل نقلیه و نیز رشد شهرنشینی میباشد. این عوامل منجر به افزایش ترافیک سنگین در شهرها میگردد. به همین جهت نیاز به زیرساختهای کاملتر و سیستمهای پیشرفته ایجاد شده تا بتوان ترافیک و محدودیت فضا را مدیریت نمود.
یک دیدگاه اروپایی
در مورد ITS، اروپا با استفاده از IoT و دادههای حاصل از دستگاههای متصل، گامهای بزرگی برداشته است تا برخی از مشکلات شهروندان نظیر ترافیک و آلودگی را حل کند. نمونهها بسیار زیاد هستند، مانند محدودیتهای متغیر سرعت که در بزرگراهها و آزادراهها اعمال شده و بر اساس جریان ترافیک در هر زمان میباشد، و یا استفاده از دادههای آنی که توسط حسگرها جمعآوری میشوند تا به اپراتورها در کنترل به ترافیک یا اجرای برنامههای مربوطه کمک کند. اوانجلوس میتساکیس (Evangelos Mitsakis)، محقق ارشد حمل و نقل در مرکز تحقیقات و فناوری Hellas گفت: حمل و نقل عاملی کلیدی برای رشد اقتصادی اتحادیهی اروپا است و ارائهی راهکارهایی برای داشتن بزرگراهها و آزادراههای ایمنتر، هزینهی حمل و نقل را به حداقل و ایمنی را به حداکثر میرساند. علاوه بر این، ITS میتواند زنجیرهی تولید و سایر بخشهای بازار نظیر توریسم، صنعت کشاورزی و صادرات محصول را ارتقا بخشد. فناوریهای ITS همچنین با برنامهریزیهای دقیق و به روز رسانی وضعیت ترافیک شهری، به صرفهجویی و کاهش هزینههای اضافی کمک میکند. در حقیقت، ITS در اروپا از چنان اهمیتی برخوردار شده که کمیسیون اروپایی در اجرای آن نقش اصلی و مستقیم را ایفا میکند. این کمیسیون در وبسایت خود نوشته است: سیستمهای حمل و نقل هوشمند (ITS) برای افزایش ایمنی و مقابله با مشکلات ترافیک و ازدحام رو به رشد در اروپا ضروری هستند. این سیستمها با به کار بردن اطلاعات گوناگون و فناوریهای ارتباطات برای تمامی مسافرین، میتوانند حمل و نقل را ایمنتر، کارآمدتر و پایدارتر نمایند. کمیسیون اروپا با اعضا و مقامات عمومی و صنعت همکاری میکند تا راهکارهای رایج را برای اجرای این طرح بیابد. کمیسیون اروپا پشتیبانی مالی پروژههای نوآورانه در ITS را بر عهده گرفته و از نظر قانونی تضمین مینماید که ITS به صورت دائمی در جامعه ایفای نقش خواهد کرد.
گسترش خدمات ITS در اروپا
به گفتهی کمیسیون اروپا، در سالهای آتی، دیجیتالی کردن حمل و نقل به طور کلی و ITS به طور ویژه، جهشی به جلو خواهد بود. این کمیسیون افزود: کمیسیون اروپا به عنوان بخشی از استراتژی بازار جهانی دیجیتال این هدف را دارد که از راهکارهای ITS بیش از پیش بهرهمند شود تا به مدیریت شبکهی حمل و نقل کارآمدتری برای مسافران و مشاغل دست یابد. ITS برای بهبود بخشیدن به کیفیت سفرها و ترددها و در مجموع ارتقای کیفیت حمل و نقل استفاده خواهد شد. کمیسیون اروپا همچنین سعی دارد تا شرایط را برای نسل بعدی راهکارهای ITS فراهم سازد و این کار را با راهاندازی تعاونی ITS به منظور ایجاد بستری برای اتوماسیون در بخش حمل و نقل انجام میدهد. تعاونی ITS (به اختصار C-ITS) به مجموعه سیستمهایی اتلاق میشود که امکان تبادل دادههای مفید را به صورت وایرلس فراهم میکنند تا وسایل نقلیه بتوانند به یکدیگر، به زیرساختهای جادهای و نیز به کاربران راهها متصل شوند.
گزارشی که توسط مرکز تحقیقات KBV تهیه شد اظهار داشت که آلمان پیشبینی کرده تا سال 2022، 4.2 میلیارد دلار درآمد ایجاد خواهد کرد، در حالی که انتظار میرود ایتالیا نرخ رشد سالانه 9.9 درصدی را از سال 2016 تا 2022 داشته باشد و تا آن زمان ارزش بازار ITS در این کشور به 978 میلیون دلار خواهد رسید. در ضمن، بنا بر همین تحقیق، انگلیس و فرانسه در این دورهی زمانی به ترتیب شاهد نرخ رشد سالانهی 6.6 درصدی و 8.7 درصدی خواهند بود.